Ieder jaar vinden er superleuke theaterwandelingen plaats in het centrum van Oldenzaal of net daarbuiten. Maar na het grote Huttenkloasspektakel in het Hulsbeek van de afgelopen weken weten meer mensen nu deze wandelingen te vinden. Volgens Wendy van Oldenzaal Promotie zijn er de komende data meerdere ‘Misdadig Oldenzaal’-wandelingen per avond.
Afgelopen donderdag vond deze wandeling voor het eerst plaats en ik mocht daar gelukkig bij zijn. Hoe misdadig was Oldenzaal vroeger eigenlijk? Rond de Middeleeuwen waren we een onderdeel van het bisdom Utrecht. Daarom beschikte onze stad over een ‘kapittel’ (een geestelijke gemeenschap of bestuurscollege dat verbonden is aan een kathedraal, kapittelkerk of klooster). Er werd hier recht gesproken en we beschikten over een zwaarbewaakte gevangenis. In die tijd was er weinig uniformiteit en waren de verdachten overgeleverd aan de grillen van de drost. Vaak bestonden de straffen uit lijfelijk geweld, opsluiting, brandmerken of de schandpaal. Toen de tijd van de Verlichting aanbrak, werden de straffen gelukkig wat humaner.
Onderweg komen we verschillende bekende figuren uit de geschiedenis tegen, waaronder de drost die eerst pocht over hoe geweldig hij wel niet was. Dat hij had gestudeerd waardoor hij zijn vader op kon volgen. Maar als hij in de spiegel kijkt schrikt hij en gaat zijn geweten spreken. Ik kan natuurlijk niet alles vertellen, want dan zijn er geen verrassingen meer als je de wandeling zelf gaat lopen. Daarom houd ik het een beetje kort.
Als we later een steegje inlopen zien we een galg onder een lantarenpaal. Een individu met een zwarte cape staat heeft zijn rug naar ons toegekeerd en draait zich plotseling om. “Jullie durven dichtbij te komen,” zegt hij met een duistere stem. “Meestal zie ik alleen hoeren, melaatsen en criminelen. Maar misschien zijn jullie dat ook wel!” Het is de beul, die zelf ook liever boer of bakker had willen worden. “Maar ik had geen keus, was mijn vader was ook beul. En de vader van mijn vader. En de vader van de vader van mijn vader.” Gelukkig laat hij ons levend vertrekken.
We lopen een rondje en komen aan bij het deel van de Singelgracht waar binnenkort hard aan gewerkt gaat worden. Onderweg vertelt stadsgids Hermi nog interessante weetjes en wijst hij ons op de levensbomen boven sommige deuren.
Dan ontmoeten we Berendina Hertgers, die op natuurlijke wijze haar kindje verliest. Ze is intens verdrietig, maar wordt opgepakt omdat ze haar baby om zou hebben gebracht. Bij het zien van alle martelwerktuigen in de gevangenis bekent ze schuldig te zijn aan moord. Op het moment dat ze, op 21 december 1748, op een kar door de Deurningerpoort de stad uit wordt gereden, trekt een groep van tien Duitse soldaten haar eraf. Daarna verdwijnt ze in het niets.
Uiteraard komen we ook Huttenkloas en zijn vrouw Aarne tegen in de buurt van de plek waar hij 110 dagen op een stoel met spijkers zou hebben gezeten. “Het is altijd leuk om iemand kapot te zien gaan he,” zegt Huttenkloas wanneer niemand het tweetal dat geketend is, los wil maken. “Jullie zijn echte Oldenzalers!”. Ze kibbelen erop los en geven elkaar, óf hun zoon Jannes, overal de schuld van. Als Huttenkloas een gewillig slachtoffer heeft gevonden, laten ze even zien hoe Pompen Hermen en Willem Stint precies om het leven zijn gekomen. Dat bijltje heeft behoorlijk wat bloed gezien.
We lopen, na nog wat interessante informatie over Jan Willem Racer te hebben gehoord, weer terug naar de plek waar we met een kop koffie de avond zijn gestart: Museum Oldenzaal. Na het krijgen van een leuke attentie gaat ieder weer zijn eigen weg. De wandeling heeft ongeveer anderhalf uur geduurd. Ik vind het een echte aanrader, want zelfs als je al veel over de geschiedenis van Oldenzaal weet, is het een interessante, vermakelijke wandeling.
Wendy Eerland
Fotografie: Patrick Smellink
De volgende wandelingen staan gepland op 10, 17 en 25 oktober. De wandeling is niet heel eng, maar misschien minder geschikt voor kinderen onder de 10 jaar.
Een kaartje kost € 7,50 en is te verkrijgen via de Tourist Info (Grootestraat 35) en via de webshop (www.uitinoldenzaal.nl). Je krijgt per mail een bevestiging met de definitieve tijd én het kaartje.
