Columns
BOEKENNIEUWS: Een portret van Henk Helmantel 80
In het Groningse Westeremden, omringd door weidse akkers en eeuwenoude stenen, leeft en werkt Henk Helmantel – al decennialang een van Nederlands meest geliefde figuratieve schilders. Op 22 februari jl. vierde hij zijn tachtigste verjaardag. Een moment van terugblikken, maar vooral ook van doorgaan – met penseel in de hand en het licht als leidraad.
Ter gelegenheid van deze mijlpaal verscheen Een portret van Henk Helmantel – 80, een rijk geïllustreerd boek van Art Revisited, mede samengesteld door Liesbeth van Es. Deze uitgave maakt deel uit van de serie A Portrait of / Een Portret van – een reeks monografieën waarin kunstenaars niet alleen in beeld worden gebracht via hun werk, maar ook via teksten en illustraties die ons inzicht geven in hun leven, drijfveren en werkwijze.
Maar dit boek is meer dan een standaardmonografie. Het is een persoonlijk en warm eerbetoon waarin Helmantels kunstenaarschap wordt belicht via verhalen, observaties en herinneringen van mensen die hem van nabij kennen – van familieleden tot collega-kunstenaars. Over ruim 190 pagina’s ontvouwt zich het levensverhaal van een man bij wie discipline, verstilling en vakmanschap de rode draad vormen.
Vanaf zijn jeugd – waarin hij tekende en schilderde in de marges van een streng gereformeerd gezin – tot aan zijn huidige status als nationaal en internationaal gewaardeerd kunstenaar, toont het boek de ontwikkeling van een man die zijn leven in dienst stelde van de schoonheid van het alledaagse. De lezer reist mee van vroege kindertekeningen naar academische studies, van zoektochten naar het sublieme licht tot een volwassen beheersing van materie en ruimte.
Henk Helmantel is niet zomaar een kunstenaar. Hij is een man van visie, doorzettingsvermogen en oprechtheid. Al zestig jaar na zijn afstuderen aan de kunstacademie Minerva in Groningen blijft hij vol overgave schilderen. Zijn oeuvre omvat inmiddels meer dan duizend werken. Zijn tentoonstellingen – solo én in groep – hebben wereldwijd indruk gemaakt: van Nederland tot Taiwan, van intieme galerieën tot prestigieuze kunstbeurzen.
Ook de plek waar Helmantels werk wortel schoot krijgt bijzondere aandacht: De Weem, een gerestaureerde middeleeuwse pastorie in Westeremden. Dit is niet alleen zijn woonhuis en atelier, maar ook een officieel museum. Daar wordt zijn oeuvre tastbaar en levend gehouden – en daar is ook dit boek ontstaan, te midden van linnen doeken, houten tafels en daglicht dat door oude ramen valt.
Bij een recent bezoek aan De Weem had ik het genoegen de nieuwe expositie van Henk Helmantel te bewonderen. Maar niet alleen dat – Henk leidde me persoonlijk rond door alle vertrekken van zijn monumentale pand. Tot mijn verrassing schonk hij me een van zijn penselen. Ogenschijnlijk een eenvoudig gebaar, maar voor mij een bijzonder aandenken dat ik met grote waardering bewaar. Als extra blijk van zijn gastvrijheid overhandigde hij me bovendien een exemplaar van zijn nieuwe boek, dat hij ter plekke voor me signeerde – een onverwacht en dierbaar geschenk.
Helmantel werkt nog dagelijks in zijn atelier, met een toewijding die nooit lijkt te vervagen – zelfs nu hij de tachtig is gepasseerd. Zijn schilderijen zijn niet alleen beelden, maar ook stiltes – een uitnodiging om écht te kijken. Die uitnodiging klinkt ook door in de tentoonstelling 'Henk Helmantel 80 – van kindertekeningen tot nu', die tot 1 november 2025 te zien is in Museum Helmantel. Een prachtig overzicht van zijn levenswerk: van jeugdige schetsen tot recente meesterwerken.
Een portret van Henk Helmantel – 80 is geen boek om vluchtig door te bladeren, maar een werk om bij stil te staan. Een ode aan de schoonheid van het eenvoudige – gebracht door een kunstenaar die met fluisterende penseelstreken een diepe indruk nalaat.
Martin Paus
Tentoonstelling
Locatie: Museum Helmantel, Westeremden
Duur: t/m 1 november 2025
Openingstijden: woensdag t/m zaterdag, 13.00-17.00 uur
