Uitgaan & Cultuur
‘Twentse proat, doar woj bliej van’
OLDENZAAL - Jarenlang was ze juf op basisschool ‘n Baoken in Agelo. Daar zag de Oldenzaalse Anne Winkelhuis langzamerhand het Twents verdwijnen. Eeuwig zonde, vindt ze. “Voor veel mensen is het hun moedertaal. En in het Twents kun je mooie dingen nóg mooier zeggen.” Om de taal te behouden bedacht ze ‘Twentse proat’, met de ondertitel ‘doar woj bliej van’. Een boek vol tekeningen met bijbehorende Twentse en Nederlandse woorden.
Huub Stapel is terug. De man die Mars en Venus genadeloos langs de meetlat van het leven legde, en het huwelijk tot op het bot ontleedde, wijdt zich nu aan een nog groter Anne groeide op met ouders die Twents tegen elkaar praatten, maar tegen haar spraken ze Nederlands. Dat betekent niet dat Anne zelf geen Twents praat. Sterker nog, als iemand in het Twents tegen haar begint, doet ze direct mee. Dit gebeurde regelmatig op de school waar ze juf was. “Als ouders van kinderen op school merkten dat ze Twents tegen me konden praten, dan zorgde dat meteen voor een band. Twents geeft het gevoel van thuiskomen.”
Een schep? Een ‘bats’ bedoel je!
Ook voor de jongste generatie is Twents soms nog de moedertaal. Anne kan zich nog goed herinneren dat er een jongen in haar klas kwam. Ze legde uit dat er nieuwe scheppen waren voor in de zandbak. “Die jongen keek me wat vragend aan. Eenmaal bij de zandbak riep hij: “Oooh, dat bint ja bátsen.”
En toch merkt Anne dat deze kinderen steeds vaker een uitzondering zijn. Het Twents verdwijnt. Eeuwig zonde, als je het haar vraagt. “Het is niet alleen een taal, het is ook onze cultuur en geschiedenis. Eén Twents woord heeft soms meer betekenis dan een zin met tien woorden in het Nederlands. Ik merk dat de taal soms geassocieerd wordt met ‘lomp’. En dat is onterecht, want het is juist een prachtige taal.”
Aquarelverf
De creatieve Anne vindt dat de Twentse woorden die haar moeder altijd gebruikte een mooie plek verdienen. Omdat ze graag schildert was het al snel duidelijk dat bij ieder woord een aquareltekening moest komen en uiteraard de Nederlandse vertaling. Gebundeld geven de ruim tachtig tekeningen een mooie weergave van het Twents.
Wat je mag verwachten? Woorden als ‘kale klets’ met een tekening van Erik ten Hag. Die het boek overigens ‘onmeunig mooi’ vindt. De slepkökk’n, oftewel de caravan van Anne én de ‘niendeur’ van haar vaders ouderlijk huis. Anne: “Van bats tot zönnekuuk’n. De mooiste woorden staan erin. Een boek voor jong en oud. Want hoe gaaf is het als jij je kinderen óf kleinkinderen nieuwe woorden kunt leren! Of dat je gespreksstof met je vader of opa hebt, dankzij de Twentse taal.”
Het boek ‘Twentse proat, doar woj bliej van’ wordt uitgegeven door Geen Blad voor de Mond uit Enschede. Het boek is online te bestellen via www.gbvdm.nl/twentse-proat.
